PHAM HOANH - Những món ăn

1. Nấm
Nấm độc thường có ở rừng miền Bắc bắt đầu vào mùa mưa hoặc nấm dại mọc ở ven đường, người bị ngộ độc nấm là nhầm tưởng nấm lành ăn được. Nấm độc được chia làm hai nhóm:

- Nhóm nấm xuất hiện triệu chứng ngộ độc sớm trước 6 giờ sau khi ăn (< 6 giờ) đặc trưng là nấm amanita muscaria, anipantherina, nấm đỏ hay nấm mặt trời, người bệnh xuất hiện triệu chúng buồn nôn, nôn, tiêu chảy, co giật cơ, đau cơ, ảo giác… loại nấm nầy nhẹ, không gây tử vong.

- Nhóm nấm độc lực cao, gây tử vong cao, đặc trưng là nấm amanita phalloides, A. ocreata, A. verna… Các triệu chứng ngộ độc thường xuất hiện muộn sau khi ăn nấm (từ 6 giờ đến 1,2 ngày sau đó) là buồn nôn, nôn, cơn đau quặn bụng, tiêu chảy, tiểu ít, nước tiểu vàng thẫm, vàng mắt, suy gan cấp và suy thận cấp. Lúc nầy nguy cơ tử vong rất cao, bệnh nhân phải được lọc máu và hồi sức hỗ trợ ở cơ cở y tế hiện đại của bệnh viện lớn may ra mới cứu sống được.

2. Măng và sắn
Triệu chứng xuất hiện sau vài giờ ở người ăn măng tươi và sắn độc, chất tập trung ở vỏ sắn, xơ sắn là acid cyanhydric khi vào máu, độc tố nầy gây ra thiếu oxy cho tổ chức tế bào. Người bệnh cảm thấy ngạt thở, chóng mặt, đau đầu, buồn nôn, nặng hơn là co giật tím và hôn mê, tụt huyết áp và tử vong nhanh chóng. Vì thế việc xử lý măng và sắn lúc đầu tiên có vai trò quyết định lọc bỏ chất độc cyanide có trong măng và sắn (luộc măng nhiều lần bỏ nước đi, hay ngâm nhiều giờ sau khi gọt vỏ và tước bỏ khi luộc), khi có triệu chứng ngộ độc phải uống ngay than hoạt tính và cho đi đến bệnh viện cấp cứu.

3. Cà chua xanh

Cà chua xanh có chứa chất độc Solanine. Do đó, khi ăn cà chua xanh, khoang miệng có cảm giác đắng chát; sau khi ăn có thể xuất hiện các triệu chứng ngộ độc như chóng mặt, buồn nôn, nôn mửa… Giới khoa học còn cảnh báo ăn cà chua xanh sống càng nguy hiểm.

4. Dưa muối chưa kĩ
Nếu không biết sử dụng đúng cách thì dưa muối đôi khi lại trở thành thứ gây hại. Bởi vì trong một vài ngày đầu muối dưa, vi sinh vật sẽ chuyển hóa nitrat trong các nguyên liệu thành nitric, làm hàm lượng nitric tăng cao, độ pH giảm dần (có nghĩa là độ chua tăng dần lên). Ăn dưa ở giai đoạn này thì có vị cay, hăng, hơi đắng vì chưa đạt yêu cầu. Loại dưa này chứa nhiều nitrate, ăn vào rất có hại cho cơ thể.

5. Mật cá
Thường nhất là mật cá trắm, loại cá to trên 1 ký do thói quen truyền miệng uống sống mật cá to với mục đích tăng cường sức khỏe nhưng ngược lại gây ra suy thận cấp nặng. Trong mật cá có một chất alcol steroid gọi là 5 a cyprinol, chất này sau khi vào dạ dày, vào máu đi tới gan, thận gây ra suy gan và suy thận cấp. Triệu chứng xuất hiện 1- 2 giờ sau khi ăn mật cá, người bệnh khó chịu, đau bụng, buồn nôn hoặc tiêu chảy, một ngày sau thấy đái ít dần rồi vô niệu, có thể phù hai chân, đau đầu, tăng huyết áp, vàng da nhẹ dần tới suy thận, suy gan và tử vong sẽ xảy ra nếu không đi cấp cứu tại bệnh viện để lọc máu.

6. Gừng dập
Gừng tươi là thực phẩm không nên để lâu bởi sau một vài ngày nó sẽ bị mềm, tóp đi và hỏng dần ở các nhánh nhỏ và các vết cắt, nếu vì tiếc rẻ mà cố cắt bỏ phần hỏng và dùng tiếp phần nguyên vẹn của củ gừng thì bạn nên biết rằng, theo một số nghiên cứu thấy rằng do quá trình dập nát, cũ hỏng mà bên trong củ gừng đã xảy ra một chất độc hại có tên là shikimol. Chất này nằm trong cả củ gừng chứ không phải chỉ ở phần giập nát nên không thể cắt bỏ hết. Đây là hoạt chất với độc tính rất cao có thể gây sự biến đổi tế bào gan của một người đang khoẻ mạnh, cho dù lượng chất này có thể bị hấp thụ rất ít.

7. Khoai tây mọc mầm
Nếu để lâu khoai tây sẽ mọc mầm. Khi đó sẽ sinh chất độc solamine, chất này kích thích tương đối mạnh đến niêm mạc dạ dày, ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Nếu ăn khoai tây mọc mầm có nguy cơ bị đau bụng, ỉa chảy, nôn mửa, thậm chí bị suy hô hấp.

8. Da, gan cóc
Do độc tố bufotoxin và một số chất khác có nhiều trong gan, trứng da cóc, 1-2 giờ sau khi ăn, các độc tố nầy gây ra các triệu chứng nỗi bật cho người bệnh là đau bụng, buồn nôn, nôn, tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim nặng, suy hô hấp và ngừng thở, trụy mạch, tử vong chỉ sau 3- 4 giờ nếu không được cứu chữa kịp thời tại các Khoa Cấp cứu và Hồi sức Chống độc.

9. Bắp cải thối
Trong bắp cải thối có chứa nitrite, chất này đóng vai trò trong sự hình thành methemoglobin trong máu người, khiến máu mất các chức năng oxy, làm cho ngộ độc oxy, chóng mặt, đánh trống ngực, nôn mửa, tím môi… bị nặng có thể gây bất tỉnh, co giật, khó thở, không kịp thời cứu hộ có thể đe dọa tính mạng.

10. Trứng gà sống
Lòng trắng trứng gà sống khi ăn vào cơ thể rất khó hấp thu. Trong trứng gà sống có các chất làm cản trở sự hấp thu dinh dưỡng cơ thể và phá hoại công năng tiêu hóa của tụy tạng. Ngoài ra, ăn trứng gà sống rất mất vệ sinh, dễ đưa các vi khuẩn vào cơ thể, gây bệnh.

11. Bí ngô để lâu
Bí ngô già để lâu: Bí ngô chứa hàm lượng đường cao, hơn nữa, do lưu trữ thời gian dài, khiến bên trong bí ngô xảy ra quá trình hô hấp kỵ khí – lên men, và biến chất, vì vậy khi ăn sẽ gây nguy hiểm tới sức khỏe.

12. Mộc nhĩ tươi
Mộc nhĩ tươi chứa chất nhạy cảm với ánh sáng - chất Porphyrin. Sau khi ăn, với sự chiếu rọi của ánh nắng mặt trời, chúng ta rất dễ bị viêm da, xuất hiện trạng thái ngứa, chứng phù thủng, đau nhức; có người bị phù nề thanh quản sẽ dễ gây nên tình trạng khó thở. Vì vậy, chỉ nên ăn mộc nhĩ khô, ngâm trong nước nấu lên thì mới an toàn.

13. Rau cải nấu chín để qua đêm
Trong rau cải chứa nhiều chất nitrat. Nếu để rau cải qua đêm, do tác dụng của vi khuẩn, muối nitrat chuyển thành muối nitrit, sau khi ăn có thể làm cho tổ chức trong cơ thể thiếu ôxy, xuất hiện triệu chứng trúng độc, đau đầu, chóng mặt, nôn mửa. Ngoài ra, chất nitrit có nguy cơ cao gây ung thư đường ruột.

14. Đậu phộng (lạc) mốc
Nếu bảo quản không tốt, đậu phộng rất dễ bị mốc sinh ra chất aflatoxin là một độc tố có khả năng gây ung thư gan rất mạnh. Dù được luộc hay rang, chất aflatoxin không bị hủy hoàn toàn nên vẫn gây độc hại cho cơ thể. Do đó khi ăn cần kiểm tra kỹ, nếu thấy có dấu hiệu mốc hoặc chớm mốc, nghi mốc, đều phải dứt khoát loại bỏ.

15. Cà muối xổi

Các món chế biến từ cà pháo được nhiều người Việt Nam yêu thích, giúp ăn cơm ngon hơn nhưng bạn nên thưởng thức lượng vừa phải thôi nhé vì ăn nhiều dễ xót ruột, không tốt cho sức khỏe.

16. Giá đỗ không có rễ

Có những loại giá đỗ ( đặc biệt là giá đỗ tương màu vàng) đang trong quá trình sinh trưởng và phát triển được phun thuốc trừ cỏ, khiến các loại giá đỗ đó to, đầy và không có rễ. Trong thuốc trừ cỏ chứa chất gây ung thư, mà trong giá đỗ không rễ lại hấp thu chất độc hại này. Vì vậy, chúng ta không nên sử dụng loại giá đỗ không rễ này.

17. Đậu xanh nấu chưa chín
Đậu xanh có chứa saponin và lectins, saponin, một chất gây kích thích mạnh mẽ đối với đường tiêu hóa của con người, có thể gây ra viêm xuất huyết, giải thể các tế bào máu đỏ. Trong đậu cũng chứa hemagglutinin với tập hợp tế bào máu đỏ gây ra ngộ độc sau khi ăn. Vì vậy nếu ăn đậu xanh chưa nấu chín dễ bị ngộ độc.

Quả chanh:
Chanh là một loại thực phẩm tốt nhất trong việc giúp thanh lọc gan.Chanh chứa vitamin C, hàm lượng vitamin C cao 51,7mg/100g. Các chất flavonoit trong chanh (chất chống ôxy hóa) có thể chống các bệnh suy thoái não.

Không chỉ thế, chanh còn có tác dụng làm sạch bàng quang, thận, hệ tiêu hóa và phổi.

Thường xuyên bổ sung một cốc nước hòa với nước vắt nửa quả chanh vào chế độ ăn hàng ngày của bạn còn giúp quá trình tiêu hóa của cơ thể diễn ra thuận lợi hơn. Có thể dùng quả chanh tươi hoặc nước cốt chanh đóng chai. Lưu ý người đau dạ dày không nên uống quá nhiều chanh.

Dưa chuột:
Dưa chuột là một trong những thực phẩm “vàng” bởi ngoài những tác dụng tốt cho sức khỏe như bù nước, giảm nhiệt, loại bỏ độc tố, nó còn là loại quả rẻ tiền, hữu ích trong việc làm đẹp. Dưa chuột có nhiều nước (96%), rất ít kalo (10kcal/100g), có tính lợi tiểu và phục hồi khoáng với rất nhiều chất khoáng và nguyên tố vi lượng (kali, photpho, magie...). Dưa chuột chứa những chất chống ôxy hóa đặc biệt với tỷ lệ hợp lý như β-carotene và α-carotene, vitamin C, vitamin-A, zea-xanthin và lutein.

Loại quả này có lượng vitamin K cao, cung cấp khoảng 17 µg vitamin K/100 g. Vitamin K có vai trò quan trọng đối với xương do nó thúc đẩy hoạt động tạo xương. Vitamin này cũng đã được xác định vai trò trong điều trị bệnh nhân nhờ hạn chế tổn thương tế bào thần kinh trong não.

Tuy nhiên ăn dưa chuột không đúng cách không những không phát huy được hết giá trị dinh dưỡng mà còn gây hậu quả xấu. Người sử dụng cần chú ý, không mua những quả đã quá già hoặc có màu vàng vì chúng thường chứa nhiều chất xơ không tan và hạt cứng.

Ngoài ra, cũng nên tránh những quả mà hai đầu nhăn nheo, vì đó là dấu hiệu dưa đã cũ và bị héo. Trước khi ăn, cần rửa kỹ dưa dưới vòi nước lạnh để loại bỏ bụi bẩn và thuốc trừ sâu. Liều lượng tốt: 150g, 1 - 2 lần/tuần.

Nghệ:
Nghệ là một trong những loại gia vị có lợi cho việc duy trì sức khỏe của gan. Vì nghệ có khả năng tiêu hóa chất béo và hoạt động như một kháng sinh tự nhiên bảo vệ cho gan của bạn. Củ nghệ giàu canxi và kali, làm dịu các cơn đau đường tiêu hóa, đau bụng đầy hơi chướng bụng. Trong thành phần của củ nghệ có chứa chất curcumin có thể chữa lành những tổn thương trong gan, dạ dày đồng thời thúc đẩy màng nhầy và da phát triển khỏe mạnh.

Ngoài ra, nó còn có tác dụng hỗ trợ các khớp xương bị thoái hóa hay bị viêm khớp, giúp tăng cường hệ tiêu hóa, làm giảm cholesterol, đào thải chất độc, làm khô và giúp vết thương mau lành. Trong ăn uống, nên pha trộn nghệ để làm tăng hương vị giúp món ăn ngon và hấp dẫn hơn nhưng cũng rất tốt cho sức khỏe.

Không chỉ thế, chanh còn có tác dụng làm sạch bàng quang, thận, hệ tiêu hóa và phổi.

------------------
Những món ăn kinh dị

Những món đặc sản này đối với nhiều người có thể là "kinh dị" nhưng đối với người thích thưởng thức ẩm thực thì chúng quả là những món ăn khoái khẩu.

Thắng cố

Đây là món ăn ý nghĩa truyền thống của người H'mông tại vùng núi Tây Bắc,về sau được tiến vào sang các dân tộc Kinh, Dao, Tày. Từ thắng cố là biến âm của tiếng "Thoảng cố" theo tiếng Mông chắc hẳn là "nồi nước".

Thịt nấu thắng cố theo cổ điển là thịt ngựa về sau có thêm nhiều thịt bò, thịt trâu, và thịt lợn. Nhưng ngon nhất vẫn là món thắng cố ngựa. "Món thắng cố ngựa được ra đời từ kiểu đây gần 200 năm khi người Mông, Tày, Nùng về Bắc Hà cư trú."

Thắng cố được chế biến rất rất dễ nhưng để nấu ngon miệng thì vẫn cần giải pháp riêng cùng với kinh nghiệm.
Người ta mổ ngựa ( hoặc bò, dê, heo), làm thịt sạch sẽ ,lấy tất cả nội tạng ăn được của con vật chặt ra từng miếng. Tận dụng bếp lửa than, than phải "rực hồng", dùng một loại chảo lớn ,cho cả 3 các thứ như thịt thủ, thịt mông, xương đầu, xương chân, tim, gan, lòng… vào chảo cùng lúc, xào lăn theo kiểu "mỡ ngựa rán ngựa" ( dùng chính mỡ có ở trong thịt để xào, không qua mỡ ở ngoài). Khi miếng thịt se se cạnh, người ta đổ nước vào chảo và cứ thế ninh sôi sùng sục hàng tiếng đồng hồ. Để nồi nước dùng được ngon, đầu bếp người Mông phải "chăm sóc" rất chu đáo: múc từng muỗng bọt ra để nước xương thêm ngọt, thêm trong. Các bộ phận như: lòng, tim, gan, tiết, thịt, xương, được cho vào hoàn thiện và đun nhừ, có thể được bổ sung rất nhiều loại rau.

Món rươi

Mùa rươi chỉ xuất hiện trong thời gian rất ngắn khoảng 15 ngày (tháng chín đôi mươi, tháng mười mồng năm) và chỉ có ở vùng nước lợ ven biển đồng bằng Bắc bộ như: Nam Định, Hải Phòng, Thái Bình… Cách làm rươi không khó lắm, cần nhất là lúc làm lông phải dùng nước nóng già, quấy đều, nhặt cho hết rác, rồi rửa đi rửa lại nhiều nước cho thật sạch, để cho ráo một lúc là có thể chế biến. Có rươi, người ta vẫn thường làm mấy món chính là: chả rươi, rươi hấp, rươi xào, rươi nấu, nem rươi, rươi kho, rươi rang và mắm rươi.

Nhện chiên

Đây được cho là một trong những món ăn "kinh dị" của người Camphuchia. Nhện được trộn đều trong bột ngọt, đường, muối, tiêu, tỏi rồi chiên trong dầu cho đến khi vàng ngậy hoặc có thể tẩm bột trước khi thả vào dầu ăn. Thịt nhện hoàn toàn không có mùi hôi và ghê gớm như mọi người vẫn tưởng mà có hương vị đặt trưng, khá bùi. giòn tan gần giống thịt cua, rạm.

Trứng vịt lộn
Đây là món khoái khẩu đối với rất nhiều người ở Việt nam, Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc. Những quả trứng vịt 18 ngày tuổi đã có đủ các bộ phận kể cả lông cánh được ăn với chút gia vị, nước giấm tỏi, gừng và rau răm. Bạn chỉ cần 3 miếng cắn là có thể thưởng thức trọn vẹn hương vị đậm đà của món ăn đặc sản phương Đông này nhưng đối với người phương Tây thì họ hoàn toàn kinh sợ và phải thực sự can đảm mới dám động tới.

Óc khỉ

Thực sự đây là một trong những món ăn vô đạo đức, phi nhân tính nhất mà con người từng biết đến. Thú ăn kinh dị này có nguồn gốc từ thời Từ Hi Thái Hậu, đời nhà Thanh Trung Hoa. Cũng là một bài thuốc truyền miệng nhiều đời để cải thiện khả năng giường chiếu của cánh mày râu và chứng tỏ bản lĩnh chịu chơi của mình.

Vượn nướng

Vượn cáo bị giết thịt để bán cho các nhà hàng ở Madagascar. Tại quốc gia châu Phi này, số lượng loài động vật này đang bị đe dọa nghiêm trọng do nạn săn bắt trái phép để lấy thịt.